Rozwój gospodarczy i społeczny regionów nowych państw członkowskich przebiega zdecydowanie szybciej niż regionów państw „piętnastki”, co wskazuje na występowanie konwergencji na poziomie unijnym. Wysokiemu tempu wzrostu gospodarczego towarzyszy jednakże proces polaryzacji regionalnej. Silnymi ośrodkami rozwoju są stolice krajów wraz z regionami otaczającymi w dużej mierze napędzające wzrost gospodarczy całego państwa. Rozwój pozostałych regionów następuje relatywnie wolnej, prowadząc tym samym do zjawiska dywergencji w skali poszczególnych państw. Koncentracja aktywności gospodarczej w regionach stołecznych prowadzi do zachwiania równowagi przestrzennej rozwoju wewnątrz nowych państw członkowskich i zwiększania ich zróżnicowania regionalnego.